Nhạc phẩm "Hò kéo pháo", "Bài ca xây dựng", "Con chim vành khuyên"... có sức sống lâu bền, được nhiều thế hệ khán giả yêu thích.

Sáng 4/2, nhạc sĩ Hoàng Vân qua đời tại nhà riêng ở Hà Nội trong lúc ngủ. Ông ra đi nhẹ nhàng. Nhiều đồng nghiệp, nghệ sĩ bày tỏ niềm thương tiếc trước nỗi mất mát. Bắt đầu sáng tác từ năm 21 tuổi, đến khi mất, cố nghệ sĩ để lại gia tài âm nhạc quý báu với hàng loạt tác phẩm đa dạng về đề tài, thấm đượm tình yêu con người, quê hương, đất nước.

Nhạc sĩ Hoàng Vân.

Hò kéo pháo là dấu son trong sự nghiệp âm nhạc của Hoàng Vân. Bài hát ra đời trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954. Lúc đó, ông được cử đi quan sát chiến trường để sau đó đưa các tốp văn công xung kích vào phục vụ bộ đội. Nhạc sĩ xúc động khi chứng kiến những người lính kéo hàng tấn pháo bằng tay.

Ca khúc có sự kết hợp giữa nhịp điệu đặc trưng của thể loại hò với hình ảnh miêu tả hoạt động của các chiến sĩ, gợi lên âm hưởng hùng tráng: “Hò dô ta nào! Kéo pháo ta vượt qua đèo. Hò dô ta nào! Kéo pháo ta vượt qua núi. Dốc núi cao cao nhưng lòng quyết tâm còn cao hơn núi". Nhạc phẩm vừa mang ý nghĩa cổ vũ tinh thần, vừa khắc họa tầm vóc lớn lao, minh chứng cho sức mạnh, ý chí của người Việt Nam.

"Hà Nội - Huế - Sài Gòn"

Ca khúc được nhạc sĩ Hoàng Vân phổ từ thơ của Lê Nguyên vào năm 1961, khi đất nước bị chia cắt. Hà Nội - Huế - Sài Gòn mang âm hưởng dạt dào, phảng phất giai điệu dân ca. Bài hát thể hiện tình yêu đất nước, đồng thời ẩn chứa sự xót xa của một người con yêu nước trước cảnh quê hương chia cắt.

"Hai chị em"

Bài hát ca ngợi những cô gái trẻ trên mọi miền quê thời đất nước chiến tranh. Dù làm những công việc, nhiệm vụ khác nhau, họ đều dâng hiến dâng tuổi xuân cho cuộc chiến tranh vệ quốc.

Người thì “tay không cướp bót giết giặc trừ gian”, người lại “một sương hai nắng đi gặt dưới bom đạn”. Các cô đều là những người phụ nữ xứng với tám chữ vàng: “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang”. Bài hát có giai điệu rộn ràng, gợi lên không khí chiến đấu, lao động nhộn nhịp, hăng say.

"Hát về cây lúa hôm nay"

Nhạc sĩ Hoàng Vân viết Hát về cây lúa hôm nay vào 1978. Ca khúc khắc họa nhiều hình ảnh thân thuộc của miền quê Việt Nam như đồng lúa mùa gặt, những chàng trai lái máy cày, bao cô gái ngồi máy kéo... Tất cả đều ca ngợi vẻ đẹp của những người con đang lao động, xây dựng Tổ quốc.

Không chỉ khơi gợi cảm xúc trong trẻo về quê hương, khúc ca của nhạc sĩ Hoàng Vân còn mở ra niềm tin, hy vọng vào tương lai đất nước: “Đường lớn đã mở đi tới tương lai. Ngày mai đang bắt đầu từ ngày hôm nay”.

"Quảng Bình quê ta ơi"

Quảng Bình quê ta ơi ra đời vào năm 1964, thời điểm Không quân Mỹ bắt đầu mở những cuộc tấn công xâm lược quy mô lớn đầu tiên vào miền Bắc. Trong lần đi xâm nhập thực tế tại tuyến lửa Quảng Bình, tận mắt chứng kiến không khí hào hứng khẩn trương chiến đấu và xây dựng quê hương nơi đây, nhạc sĩ Hoàng Vân đã sáng tác nên khúc ca này.

Năm 1966, Quảng Bình quê ta ơi được NSƯT Kim Oanh và tốp ca nam nữ thể hiện trên sóng phát thanh của Đài tiếng nói Việt Nam. Sinh thời, Đại tướng Võ Nguyên Giáp rất yêu thích ca khúc. Ca khúc hào hùng của nhạc sĩ Hoàng Vân từng khiến Đại tướng rớm lệ khi nghe trong 1.559 ngày điều trị tại Bệnh viện 108 trước khi qua đời.

"Bài ca xây dựng"

Bài ca xây dựng được sáng tác trong bối cảnh đất nước bị bom đạn tàn phá. Người dân vẫn kiên cường vừa chiến đấu chống quân thù, vừa xây dựng quê hương. Khúc có giai điệu lạc quan và ẩn chứa nhiều tầng ý nghĩa. Lời ca do Hoàng Vân viết giản dị, chân thành.

Ngoài ý nghĩa ca ngợi người lao động, ca khúc còn gửi gắm thông điệp về sự tiếp nối, kế thừa giữa các thế hệ.

"Bài ca người giáo viên nhân dân"

Ca khúc ra đời vào những năm 1970, nhằm tôn vinh những thầy, cô giáo trẻ tuổi, sớm lựa chọn sự nghiệp trồng người.

Sau khi ra đời, bài hát được yêu thích bởi giai điệu trẻ trung, sôi nổi và lời ca tràn trề hứng khởi. Bài ca người giáo viên nhân dân nhanh chóng lan tỏa trong toàn ngành sư phạm, được coi như ngành ca của ngành giáo dục.

"Hát ru"

Hát ru là ca khúc do Hoàng Vân phổ thơ Tố Hữu. Giai điệu của bài hát êm ả, đều đặn như nhịp đưa nôi với những câu “à ơi” đan xen.

Bài hát có nhiều hình ảnh giản dị như đàn cá lội tung tăng dưới ao, bầy gà cục tác, ổ trứng tròn xoe... Qua lời ru, người mẹ trong ca khúc cũng truyền cho con nghe về tình yêu quê hương, đất nước.

"Em yêu trường em"

Bài hát được nhiều thế hệ thiếu nhi yêu mến của nhạc sĩ Hoàng Vân mang âm hưởng rộn ràng, nói về tình yêu của trẻ thơ với mái trường, thầy cô, bạn bè cùng những đồ vật gắn bó thường ngày như bút, vở, bàn ghế... Ca khúc được sử dụng trong nhiều dịp hội hè, các hoạt động sinh hoạt tập thể của học sinh.

"Con chim vành khuyên"

Con chim vành khuyên là bài hát quen thuộc đối với nhiều thế hệ thiếu nhi. Ca khúc kể về câu chuyện chú vành khuyên ngoan ngoãn, biết kính trên nhường dưới. Con chim vành khuyên có giai điệu vui tươi và lời ca dễ thuộc, dễ nhớ, đồng thời mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc về sự lễ phép, kính trọng đối với người lớn tuổi.

Hà Thu

Sources: Vnexpress