Nghệ sĩ Bảy Cao tên thật là Lê Văn Cao, sinh năm 1915 tại Vĩnh Lợi, Bạc Liêu, bước vào nghiệp cầm ca từ 1938 gia nhập gánh Ðồng Ðức, rồi Hồng Châu, kế sang gánh Hề Lập và một năm sau (1939) thì nổi tiếng trong vai Thái Tử Vương Anh, tuồng “Giòng Châu Hiệp Nữ” với câu vọng cổ bất hũ “Thôi thôi trăng đã xế ngang đầu...”Năm 1940 Bảy Cao đi gánh Thái Bình, rồi sang qua gánh Chấn Hưng, và đến năm 1944 gia nhập gánh Mộng Vân (hầu như nghệ sĩ tiền phong nào cũng ít nhất một lần gia nhập gánh Mộng Vân). Hát ở gánh này thời gian khá dài cho đến 1951 thì tách ra lập gánh Hoa Sen, và Bảy Cao đã làm cuộc cách mạng sân khấu: Ðưa điện ảnh lên sân khấu kết hợp với cải lương.

Gánh hát Hoa Sen đã oanh liệt một thời với ngôi bá chủ cải lương, cái hay của nghệ sĩ Bảy Cao là vừa làm bầu, vừa viết tuồng lại vừa làm kép chánh, ấy thế mà công việc của đoàn hát vẫn chạy đều đều. Bảy Cao là soạn giả các vở tuồng: Hoàng Hà Ðẫm Máu, Một Nghìn Một Ðêm Lẻ, Quán Biên Thùy, Dưới Lá Quốc Kỳ, Phạm Công Cúc Hoa, Ðảng Mão Vàng, Hứa Hẹn, Ðêm Lạnh Trong Tù, Vàng Rơi Sông Lệ...

Năm 1952 là năm đại nạn của Bảy Cao, gánh Hoa Sen dọn đến đình Phú Nhuận, ngay đêm hát đầu tiên là trận bão lụt năm Nhâm Thìn giáng xuống, giới bình dân là khán giả của cải lương bị ảnh hưởng dây chuyền làm ăn không được, tiền mua gạo còn không có thì lấy gì mua vé hát cải lương chớ! Gánh hát nghỉ cả tháng, Bảy Cao mang nợ chồng chất nhưng ông phấn đấu và tin tưởng ở tài của mình, không có vẻ gì chán nản, mà thời gian nghỉ này là dịp để ông viết thêm tuồng mà thôi.

Ðến lúc sinh hoạt dân chúng trở lại bình thường, Bảy Cao cho Hoa Sen hát trở lại, và không biết do vô tình hay có sự sắp đặt của ông hay của ai đó, mà Bảy Cao lại cho hát vở tuồng “Ðề Thám Hùm Thiêng Yên Thế”. Ðiều cần nói thêm thời đó vùng Phú Nhuận, Tân Bình thuộc sự kiểm soát của cơ quan an ninh phi trường Tân Sơn Nhất (Sécurité de L'air), mà người dân thường gọi là “Bót Ðồn”. Bảy Cao đang diễn tuồng đóng vai Ðề Thám, hát được nửa tuồng thì công an phi trường ập vô bắt Bảy Cao còng tay dẫn đi, và mấy ngày sau thì có tin đồn tại vì Bảy Cao hát tuồng có nội dung chống Pháp.

Bị giam mất mấy tháng thì một bữa nọ có hai chiếc xe lớn loại cam nhông được cải biến thành xe nhà binh, chở đầy lính công an xung phong Bình Xuyên và một chiếc xe Jeep màu xanh chạy đến Bót Ðồn, người chỉ huy ngồi xe Jeep là Tư Hiểu mang lon thiếu tá lệnh cho hai người lính ngồi phía sau xe vào trong bót đưa tờ giấy có chữ ký của Thiếu Tướng Lê Văn Viễn tức Bảy Viễn. Người lính vừa vào tới nơi là dõng dạc nói: “Ông Bảy ra lệnh đưa Bảy Cao về Tổng Hành Dinh gặp ổng. Mau đi!” (Tổng Hành Dinh của Bình Xuyên ở bên kia cầu chữ Y).

Thế là mấy nhân viên trong bót an ninh phi trường dù có vũ trang cũng không dám hó hé, phải trao Bảy Cao cho lực lượng Bình Xuyên, chớ nếu chống lại thì chắc lãnh đủ mà thôi, bởi Tư Hiểu với chức vụ Tham Mưu Trưởng Quân Ðội Bình Xuyên đã ra lệnh cho lính trên hai xe sẵn sàng. Thời này Bình Xuyên quá mạnh, ai cũng ớn!

Hỏi ra thì lúc Bảy Cao bị bắt, gánh hát tự rã và thời gian mấy tháng không thấy Hoa Sen về hát ở rạp Ðông Vũ Ðài trong Ðại Thế Giới. Rồi một ngày nọ Bảy Viễn vào thăm Ðại Thế Giới ghé qua rạp hát lúc gánh Năm Châu đang tập tuồng, thì Bảy Viễn được Năm Châu cho biết Bảy Cao bị bắt lúc đang hát ở Phú Nhuận, không biết tội gì. Thế là Bảy Viễn cho điều tra, khi biết chắc Bảy Cao đang bị giam ở Bót Ðồn thì mới cho lính đem Bảy Cao về mà diễn tiến sự việc như nói ở trên. Theo như những người hiểu được vấn đề thì thân nhân của Bảy Cao ở Bạc Liêu lên cầu cứu với Bảy Viễn, và lãnh chúa Bình Xuyên thì cũng là người rất thích cải lương nên can thiệp giải nạn cho Bảy Cao.

Về đến lãnh địa Bình Xuyên, Bảy Cao được Bảy Viễn giúp vốn xây dựng lại đoàn hát và bắt đầu tập tuồng, thời gian này đoàn Hoa Sen chỉ hát ở bên kia cầu chữ Y, tức vùng đất do Bình Xuyên kiểm soát chớ không về bên Sài Gòn. Nhờ được giúp phương tiện dồi dào, lại được soạn giả Trần Văn May cộng tác giao cho Bảy Cao các tuồng thuộc loại chiến tranh. Vào thời này tuồng chiến tranh rất ăn khách, đồng thời Bảy Cao có sáng kiến đưa điện ảnh lên sân khấu kết hợp với cải lương, đem lại sự mới lạ cho khán giả, thành thử chẳng bao lâu Bảy Cao làm giàu. Các vở tuồng Ðoàn Chim Sắt, Mộng Hòa Bình, Nợ Núi Sông có điện ảnh chen vào, phim màu quay cảnh sống ở Ðà Lạt đẹp mắt thu hút mạnh mẽ khán giả, và tiền bạc nối tiếp nhau chạy vào hầu bao của Bảy Cao.

Những người am tường nói rằng chỉ cần một ngày Chủ Nhật hát 2 xuất tối và 3 giờ chiều ít nhất Bảy Cao cũng lời 60 ngàn đồng (thời điểm này vàng hơn 2,000 đồng một lượng - bao gạo chỉ xanh 100 ký mua 300 đồng). Rạp hát Nguyễn Văn Hảo với 800 ghế ngồi, vé thượng hạng 40 đồng, hạng nhất 30 đồng, hạng nhì 20 đồng và hạng ba 10 đồng (hạng ba thường gọi là hạng cá kèo), chỉ cần bán phân nửa số ghế thì coi như bầu gánh đã có lời chút đỉnh rồi, như vậy phân nửa còn lại là phần lời của bầu gánh. Ðó là chưa kể hạng đứng (ngang tiền với vé hạng ba) cũng thêm khoảng trên 300 người đứng ngồi chật nứt hết lối đi ở giữa, ở đàng sau và hai bên tường, tóm lại toàn thể diện tích rạp hát không còn chỗ nào trống. Thời đó người ta nói cứ hai đêm hát là Bảy Cao mua được một chiếc xe Simca, cho nên chỉ thời gian hai năm (1953-1954) mà Bảy Cao đã tạo được sự sản vĩ đại. Khu đất rộng ở ngoại ô Phú Lâm, thuộc xã Bình Ðiền, Bảy Cao xây nhà bốn mặt làm căn cứ của Hoa Sen, đồng thời cũng là phim trường, cộng với cả chục chiếc xe cam nhông dùng làm phương tiện chuyên chở cho cả hai ngành cải lương và điện ảnh. Xe du lịch vài chiếc và Vespa, Lambrette, Mobylette cũng trên cả chục chiếc để nghệ sĩ công nhân nào không có xe thì cho mượn. Ngoài ra Bảy Cao còn có những căn phố và nhà cửa ở Sài Gòn, đó là chưa kể đồn điền vườn cây ăn trái ở Xuân Lộc.

Ðang làm ăn ngon lành, khán giả đang ủng hộ Hoa Sen thì do có sự bất đồng đưa đến bất hòa giữa Bảy Cao và soạn giả Trần Văn May, vị soạn giả từng giúp Bảy Cao làm giàu nhờ tuồng loại chiến tranh đã bỏ ra đi. Gánh Hoa Sen ăn khách nhờ tuồng chiến tranh, giờ đây không còn loại tuồng này nữa thì khán giả cũng thưa dần, Bảy Cao mất tinh thần, rầu rĩ để mặc cho đoàn Hoa Sen xuống dốc không ai lôi kéo lại được.

Một sự sản như trên vậy mà thời gian chỉ mấy năm sau chỉ còn một sân khấu nhỏ bé hát quận, hát làng và rã gánh luôn trong cái Tết Mậu Thân.

Sources: tranquanghai