NSND Kim Cương, Lệ Thủy... thương tiếc danh hài vừa mất ở tuổi 91 tại Mỹ vì tài năng diễn xuất và đức sống giản dị, khiêm nhường của ông.

Nghệ sĩ hài Văn Chung vừa qua đời khuya 22/1 (giờ địa phương) tại California sau nhiều ngày nhập viện vì bệnh tim, cao huyết áp. Những năm cuối đời, tình trạng sức khỏe của ông dần sa sút vì phải đeo máy trợ tim. Sự ra đi đột ngột của danh hài một thời khiến nhiều nghệ sĩ sân khấu trong và ngoài nước bàng hoàng. Với nhiều nghệ sĩ sân khấu gạo cội như Kim Cương, Lệ Thủy..., Văn Chung là đàn anh đáng ngưỡng mộ, sống khiêm nhường.

Danh hài Văn Chung.

Nghe tin báo danh hài Văn Chung qua đời qua điện thoại, Nghệ sĩ Nhân dân Kim Cương thốt lên bàng hoàng: "Thật sao?". Văn Chung là một trong những nghệ sĩ lão làng mà "kỳ nữ" được dịp cộng tác nhiều lần cách đây vài thập niên. Bà kể, những nghệ sĩ cải lương diễn cho đoàn kịch của bà rất ít, trong đó, Văn Chung là gương mặt để lại nhiều ấn tượng.

Văn Chung sinh năm 1927 tại Sài Gòn. Năm 1948, ông theo học cổ nhạc với nhạc sĩ Bảy Quới, gây ấn tượng với thính giả đài phát thanh lúc đó. Ông nổi tiếng với các vai trong những vở Tuyệt tình ca, Tìm lại cuộc đời, Khách sạn Hào Hoa, Tiền rừng bạc biển, Gái bán bar, Thảm kịch tuổi xanh... Sau khi kết hôn với nghệ sĩ Thanh Hương - con gái cố Nghệ sĩ Nhân dân Năm Châu, một đào thương thời bấy giờ - ông càng trở nên nổi tiếng. Năm 1957, ông gia nhập vào gánh hát Kim Chưởng - Thanh Hương.

Thập niên 1960, sau khi chia tay nghệ sĩ Thanh Hương, ông bắt đầu thành công khi lấn sân diễn hài và vọng cổ hài. Ông thành công ở lĩnh vực phim ảnh khi đóng những vai hề trong các bộ phim như Lệnh bà xã, Triệu phú bất đắc dĩ, Con ma nhà họ Hứa... Sau khi sang Mỹ định cư cùng người vợ sau và các con, ông tiếp tục giữ lửa đam mê cải lương với chương trình Cổ nhạc phương Nam, cùng với nghệ sĩ Phượng Liên, Tuấn Châu, NSƯT Ngọc Đáng, Philip Nam, Cẩm Thu...

Sinh thời, Văn Chung là cây hài kỳ cựu với nét diễn duyên dáng, mộc mạc. NSND Bạch Tuyết bồi hồi nhớ đến quãng thời gian trước năm 1975, khi bà cùng ông có dịp diễn chung trong nhiều vở. Bạch Tuyết đánh giá cao khả năng hóa thân vào nhân vật. Ông vốn là nghệ sĩ cải lương nổi tiếng ở đoàn Thanh Hương - Văn Chung, do ông và vợ cũ - nghệ sĩ Thanh Hương thành lập. Sau khi hôn nhân tan vỡ, ông rút khỏi đoàn và gia nhập vào đoàn Dạ Lý Hương. Từ đó, ông cùng Bạch Tuyết, Hùng Cường... kết hợp trong nhiều vở gây tiếng vang.

NSND Kim Cương kể cố danh hài là đồng nghiệp bà quý trong thời gian làm việc chung vì lối diễn nhiệt huyết. Với bà, Văn Chung diễn "bất chấp tuổi tác". "Khi về già, anh vẫn diễn với tiếng cười thoải mái, nhẹ nhàng như thuở hai mươi. Ngoài đời, anh cũng đùa giỡn với tôi và các đàn em và quên bẵng đi chuyện tuổi tác ngày càng cao. Có lẽ, đó đã là bản chất nghệ sĩ của anh", Kim Cương kể.

NSND Bạch Tuyết còn nhớ rõ thời điểm Văn Chung nổi lên như một danh hài là khi ông tham gia vào vở Gái bán bar của soạn giả Hoa Phượng. Nhận thấy nét diễn xuất mộc mạc, duyên dáng của Văn Chung, soạn giả viết "đo ni đóng giày" cho ông nhiều vai gây hài. Trong đó, vai lão nho bất đắc chí trong Gái bán bar của Văn Chung để lại ấn tượng sâu đậm với công chúng đương thời, dù vở này có nhiều tên tuổi khác tham gia như Bạch Tuyết, Hùng Cường, Dũng Thanh Lâm... Từ đó, ông trở thành kép chính, chuyên đảm nhận các vai diễn hài hước. Diễn xuất biến hóa, đa dạng giúp ông luôn thể hiện thành công các nhân vật khiến khán giả vừa cười vừa ghét.

Các nghệ sĩ Thanh Thanh Tâm, Ngọc Đáng, Tuấn Châu (từ trái sang) mừng thọ "ông Bảy" Văn Chung. Ảnh: Thanh Hiệp.

Ngoài những đóng góp cho làng sân khấu, Văn Chung còn được nhớ đến với phong cách điềm đạm, giản dị.

Bạch Tuyết quý ông ở bản tính hiền lành. "Hầu như ông chẳng làm mích lòng ai bao giờ. Mỗi lần lên sân khấu tập, ông nghiêm túc, sống hết mình với vai diễn. Ông là một trong những nghệ sĩ tôi kính nể nhất, dẫu sau này, chúng tôi không còn dịp cộng tác với nhau khi ông sang Mỹ định cư", Bạch Tuyết kể. Bạn bè ở Mỹ về nước, kể cho bà nghe chuyện Văn Chung vẫn miệt mài "giữ lửa" cải lương nơi xứ người, bà lại thêm phần quý trọng đàn anh.

Nghệ sĩ Kim Cương nhớ nhất tính xởi lởi, cởi mở của Văn Chung. Vài năm trước, khi Kim Cương sang Mỹ công tác, lúc này Văn Chung còn khỏe, biết tin, ông lặn lội tìm đến tận nơi gặp bà. Nắm chặt tay nhau, cả hai mừng mừng tủi tủi. Văn Chung rưng rưng: "Tôi nhớ quê hương, nhớ sân khấu quá cô à". Đó là lần cuối Kim Cương được gặp đàn anh đáng kính một thời. "Thôi, coi như anh cũng đã sống trọn một cuộc đời", bà ngậm ngùi.

Với NSND Lệ Thủy, lối sống có tình, có nghĩa của cố danh hài Văn Chung là điều khiến bà nuối tiếc khôn nguôi khi ông mất. Sau khi Văn Chung sang Mỹ định cư, Lệ Thủy ít còn dịp gặp nhau. Mỗi lần bà có dịp đi công tác ở California, đôi bạn cũ lâu ngày tái ngộ lại trò chuyện. Dẫu là cây đa cây đề trong làng sân khấu, nổi tiếng sớm trước Lệ Thủy, ông vẫn ra sức giúp đỡ đàn em khi diễn. Cùng nhau cộng tác trong các vở vọng cổ hài như Trúng độc đắc, Cưới gấp, bà học ở ông lối diễn hài ý nhị và nâng đỡ bạn diễn. "Hai ngày nay, đi diễn, tôi gặp nhiều đồng nghiệp cũ, ai cũng rớt nước mắt nhắc đến Văn Chung vì thương ông quá đỗi", Lệ Thủy chia sẻ.

Cuối đời, cố danh hài đau đáu ước mong được về lại quê hương biểu diễn để tri ân công chúng. Theo đạo diễn Thanh Hiệp - người từng trò chuyện nhiều lần với nghệ sĩ Văn Chung, ông ấp ủ một chương trình tái ngộ khán giả quê nhà. Thế nhưng, việc gắn thiết bị trợ tim khiến ông luôn phải nhọc nhằn khi di chuyển, không được phép ngồi lâu trên máy bay.

Ở tuổi già, Văn Chung (phải) vẫn thường xuyên chăm sóc cho người vợ gắn bó cùng mình suốt nửa thế kỷ. Ảnh: Thanh Hiệp.

Những tháng năm sống ở Mỹ, ngoài tình yêu cho cải lương, ông dành thời gian chăm sóc người vợ sau - bà Quỳnh Lan. Bà vốn là con gái một doanh nhân, thời trẻ vì trót yêu tiếng hát của ông mà chấp nhận lấy người đã qua một đời vợ. NSƯT Ngọc Đáng - người thân thiết với gia đình cố nghệ sĩ ở Mỹ - kể nhiều năm gần đây, vợ ông già yếu, bị mất trí nhớ, Văn Chung ở cạnh chăm sóc từng miếng ăn, giấc ngủ. "Lúc nào, ông cũng ở cạnh vợ, ông bảo gì là bà làm theo như một đứa trẻ", nghệ sĩ kể. Họ trải qua 50 năm sống êm đềm cạnh nhau, với trái ngọt là ba người con, gồm một gái, hai trai cùng những đứa cháu ngoan.

Linh cữu ông được quàn tại một nhà tang lễ ở Westminster, California. Lễ khâm liệm sẽ diễn ra vào trưa 27/1 (giờ địa phương). Linh cữu nghệ sĩ được hỏa táng vào chiều 28/1.

Mai Nhật

Sources: Vnexpress