Kim Lan là em gái của nữ nghệ sĩ Kim Cúc. Vai diễn cuối đời của cô Kim Lan là bà già bị lừa gạt trong vở hài kịch một thời của đoàn Kịch nói Bông Hồng – Cô Gái Lái Xe và Chiếc Bình Cổ rất đình đám ở Sài Gòn trong những năm 1979-1980.

Kim Lan – Kim Cương – Kim Cúc

Nữ nghệ sỹ Kim Lan từng là một ngôi sao sáng, đẹp trên sân khấu cải lương, điện ảnh và kịch nói. Phim Người mẹ hiền là bộ phim ghi đậm dấu ấn của Kim Lan những năm cuối thập niên 1950.

Nữ nghệ sĩ Kim Lan tên thật là Huỳnh Thị Kim Lan, sinh năm 1926, con của nghệ sĩ cải lương tiền phong Bảy Nhiêu (Huỳnh Năng Nhiêu). Kim Lan là em của nữ nghệ sĩ Kim Cúc (vợ của nghệ sĩ Năm Châu, tác giả kiêm diễn viên lừng danh trong giới cải lương, thoại kịch và phim ảnh Việt Nam).

Nghệ sĩ Bảy Nhiêu họp cùng với nghệ sĩ Tám Danh và cô Sáu Ngọc Sương, chung vốn lập gánh hát Tiếng Chung, hai cô Kim Cúc (13 tuổi) và Kim Lan (11 tuổi) được cha cho theo để học hát. Hai cô học ca cổ nhạc, học múa và được cho lên sân khấu đóng các vai vũ nữ, đào con.

Khi nữ nghệ sĩ Kim Cúc gá nghĩa với nghệ sĩ Năm Châu, được chồng dạy cho thủ diễn nhiều vai đào chánh trên các sân khấu Con Tằm, Phi Phụng và Việt Kịch Năm Châu. Nữ nghệ sĩ Kim Lan cũng được dạy diễn những vai đào chánh đó để diễn thế vai cô Kim Cúc khi cần thiết. Trên sân khấu đoàn Việt Kịch Năm Châu, nữ nghệ sỹ Kim Lan ghi đậm dấu ấn qua những vai diễn như: Dương Quí Phi (Trường Hận), Triệu Tử Long (Quan Công Phò Nhị Tẩu), Lan (Hồn bướm mơ tiên), Phượng (Vợ và tình), Thị Kính (Quan Âm Thị Kính),Tây Thi (Tây Thi gái nước Việt)…

Ngày khai trương vở Tây Thi Gái Nước Việt, cô Kim Lan thủ vai Tây Thi đã ca, diễn hay xuất thần, được khán giả vỗ tay tán thưởng nhiệt liệt. Ông Trần Tấn Quốc, chủ nhiệm nhật báo Tiếng Dội, viết bài phê bình khen ngợi, ông mở cuộc trưng cầu ý kiến của khán giả và độc giả về ngôi vị các diễn viên xuất sắc nhất, ca diễn hay nhất của sân khấu cải lương trong thời kỳ đó. Cô Kim Lan được độc giả và khán giả bỏ phiếu bầu là Hoa Hậu Cải Lương, báo chí kịch trường đều tặng danh hiệu cho nữ nghệ sĩ Kim Lan là Khôi Nguyên Sân Khấu Miền Nam.

Sau năm 1954, gánh Việt Kịch Năm Châu mà nữ nghệ sỹ Kim Lan cộng tác gần 8 năm, tan rã, Kim Lan xoay qua đóng phim, chuyển âm các phim Nhật Bản, Ấn Độ, đóng thoại kịch…. Lâu Lâu, kép lão thành Năm Châu cùng nữ nghệ sĩ Bảy Phùng Há và Kim Cúc có tổ chức những cuộc hát hội, có mời Kim Lan đóng góp một vai.

Về điện ảnh, sau khi rời bỏ sân khấu, song song với công việc chuyển âm cho phim trường Mỹ Vân, Kim Lan đóng được 3 cuốn phim ăn khách là Quan Âm Thị Kính, Những Tấm Lòng Vàng và Người Vợ Hiền.

Bộ phim Quan Âm Thị Kính vì là phim ăn khách giai đoạn này của hãng phim Việt Thanh nên có thể nói cuộc đời của nữ nghệ sĩ Kim Lan gắn liền với nhân vật Thị Kính. Vừa là chủ Ðoàn Việt Kịch Năm Châu, nghệ sĩ Năm Châu lại làm ăn được phía bên điện ảnh, và ở lĩnh vực này ông thành công ngay buổi đầu. Khoảng 1956 Năm Châu hợp tác với hãng phim Việt Thanh quay cuốn phim Quan Âm Thị Kính, mà thành phần tài tử nòng cốt là người trong gia đình ông nắm trọn hết. Bà Kim Cúc vợ của Năm Châu là đào lẳng, độc mà nghe qua giọng phát âm là người ta biết ngay là “độc” rồi, nên bà được giao cho vai Thị Mầu. Nhân vật chính Thị Kính thì do nữ nghệ sĩ Kim Lan đảm trách, ghệ sĩ Bảy Nhiêu thì đóng vai Sư Cụ chùa Vân. Còn riêng nghệ sĩ Năm Châu thì trong vai Thầy Hương Quản, ngoài ra vài vai phụ khác cũng giao cho bà con thân thuộc.

Sau cùng vì tuổi đời chồng chất, cô phải bán khoai luộc, bắp luộc, trong khi chồng cô là nhạc sĩ Ba Y phải làm nghề chở rau cải từ Đà Lạt về Sài Gòn.

Vì con đông, cô sống khá chật vật và gian khổ. Khi bắt đầu lớn tuổi, cô không chịu đóng vai già xấu, muốn giữ hình ảnh cao sang thanh thoát thuở còn xuân sắc của mình trong tâm tưởng của khách mộ điệu đã từng say mê cô. Nữ nghệ sỹ Kim Lan từng tâm sự với soạn giả Nguyễn Phương:“Mình nghĩ hát, đó là lẽ đương nhiên. nghệ sĩ lớn tuổi lui về phía sau, đó là quy luật, không thể nói là nghề hát bạc bẽo với mình. Hơn nữa với tôi, nghề hát đã ưu đãi quá nhiều, đã nuôi sống tôi, đã tạo cho tôi biết bao danh vọng”.

Sau năm 1975, Kim Lan vì quá nhớ sân khấu nên khi nữ nghệ sỹ Thẩm Thúy Hằng thuyết phục, cô có đi theo đoàn kịch nói Bông Hồng. Và tại đoàn này, bên cạnh Thẩm Thúy Hằng và Nguyễn Chánh Tín, nữ nghệ sỹ Kim Lan lại vụt sáng khi tuổi xế chiều qua vai Bà Năm Hậu trong vở kịch sáng đèn liên tục mấy trăm suất diễn – Cho tình yêu mai sau. Chính vai diễn Bà Năm Hậu đã đem lại cho bà Huy chương vàng hội diễn Sân khấu toàn quốc năm 1980. Nhân vật Bà Năm Hậu đã mang một sức sống nội tâm mãnh liệt, nỗi lòng của người mẹ mất con bị dằn xé dữ dội. Nữ nghệ sỹ Kim Lan đã diễn tả rất tài tình qua sự căm lặng xót xa và những đường nét khổ đau trên gương mặt biểu hiện một nội tâm đầy sóng gió. Một cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ giữa tình thương bao la và lòng thù hận của riêng mình.

Nữ nghệ sỹ Kim Lan mất ngày 16/3/2000, thi hài của cô được hỏa thiêu tại Bình Hưng Hòa ngày 19/3/2000. Có một số đông nghệ sĩ và soạn giả đến tiễn đưa người nữ nghệ sỹ tài danh Kim Lan về cõi vĩnh hằng.

Sources: ilovesaigon