Từ những năm 70, nghệ sĩ Ngọc Đáng đã ghi dấu bằng những vai diễn đa tính cách, trở thành hình mẫu cho các nghệ sĩ trẻ noi theo.

Ngọc Đáng là người đỡ đầu cho những danh ca cải lương như NSND Ngọc Giàu, NS Hùng Cường, NS Thanh Sang… Nghệ sỹ Ngọc Đáng nay đã vào độ “gần đất xa trời” nhưng bà và gần 20 nghệ sỹ tại Viện Dưỡng lão nghệ sỹ vẫn hàng ngày vui vầy bên cũng đàn, tiếng nhạc. Những khúc ca tuổi xế chiều, dù không phải để phục vụ người dân như lúc còn xuân trẻ, nhưng là âm thanh để xóa đi những tủi cực của quãng đời phía sau hào quang sân khấu.

Hữu xạ tự nhiên hương

Nghệ sỹ Ngọc Đáng năm nay đã ngoài 87 tuổi, nhưng bà vẫn giữ được nét khí chất của một danh ca cải lương từng làm mê lòng khán giả bao thế hệ. Nữ nghệ sỹ có giọng nói hào sảng, khuôn mặt phúc hậu ánh lên vẻ đằm thắm, mặn mà. Tuy tuổi đã cao, nhưng nghệ sỹ vẫn còn khỏe, đi lại nhanh nhẹn. Hơn 8 năm nay, nghệ sỹ Ngọc Đáng cũng giống như nhiều nghệ sỹ nổi tiếng khác đang sống đạm bạc trong Viện Dưỡng lão nghệ sỹ. Họ còn sống với ký ức “một thời vang bóng”, chất chứa bao nhiêu kỷ niệm buồn vui của chuyện nghề, chuyện đời.

Nhớ về thuở vàng son được tung hô, ca tụng, nghệ sỹ Ngọc Đáng ngậm ngùi: “Mình hãnh diện biết bao khi được mọi người ca tụng trên sân khấu, nhưng bước xuống cánh gà là những nỗi niềm không biết tỏ cùng ai. Có những lúc an hem nghệ sỹ ôm chầm lấy nhau nức nở bởi cay đắng cuộc đời. Nhưng cái nghiệp nó vẫn vào thân, dẫu có vui buồn, sướng khổ cũng khó dứt ra được”.

Trong niềm xúc cảm trào dâng, bà tiếp tục hồi tưởng về những năm tháng sinh ra, lớn lên và hoạt động nghệ thuật đầy đau khổ. Người nghệ sỹ tài hoa thổ lộ, bà sinh ra trong gia đình 4 đời theo nghiệp cải lương. Từ thuở lọt lòng, bé gái ngày đó đã được theo bố mẹ rong ruổi khắp nơi ca hát. Chẳng biết từ bao giờ, từng lời ca, điệu nhạc cải lương đã ngấm sâu vào khí quản cô bé Ngọc Đáng và khiến cô bé mê mẩn.

Nghệ sĩ Ngọc Đáng (đứng) đã 86 tuổi vẫn còn minh mẫn kể về cuộc đời cầm ca của mình. (Nguồn: Internet)

Dù nhỏ tuổi nhưng Ngọc Đáng đã bộc lộ tài năng ca hát nổi trội. Sợ cô con gái nối nghiệp “xướng ca vô loài” bị dân gian có cái nhìn ít nhiều thiếu thiện cảm, nên gia đình bà tìm mọi cách cấm cản. Họ không cho người con gái đụng tới cây đàn, bản nhạc. Dẫu vậy, mặc những lời ngăn cản của gia đình, cô bé Ngọc Đáng đã dứt áo ra đi theo tiếng gọi của tình yêu không thể diễn tả đủ đầy với cải lương khi mới 10 tuổi.

Rong ruổi theo đoàn hát khắp các tỉnh thành từ Nam ra Bắc, Ngọc Đáng chịu biết bao cay đắng buổi đầu vào nghề. Không lâu sau, với năng khiếu bẩm sinh cộng thêm kinh nghiệm học hỏi đã đem đến thành công cho Ngọc Đáng. 15 tuổi, Ngọc Đáng trở thành đào chính nổi tiếng trên sân khấu đoàn Năm Châu. Giờ hỏi đến những vở diễn mình đã thủ vai, nghệ sỹ Ngọc Đáng cười: “Ngày xưa, diễn một đêm phải mấy vở cải lương. Nhiều quá, tôi cũng không còn nhớ nổi. Nhưng tôi tâm đắc nhất là bài “Làng tôi”, nay tôi vẫn thường hát lại cho nhiều người nghe”.

Thời đó, nghệ sĩ Ngọc Đáng được nhiều ký giả kịch trường của các tòa soạn báo tung hô nữ là nữ danh ca số một. Vẻ đẹp của người nghệ sỹ được ví “hơn người” với làn da trắng, khuôn mặt trái xoan thánh thiện, mũi cao… ấn tượng nhất là nụ cười tỏa nắng và vóc dáng thiếu nữ thanh tao. Vẻ bề ngoài đến “hớp hồn” đó đã khiến nhiều đoàn hát săn đón và được khán giả mê đắm ngắm nhìn.

Một người bạn già của nghệ sỹ Ngọc Đáng hồi tưởng: “Ngày xưa bà ấy đẹp lắm. Những tấm biển quảng cáo treo hình Ngọc Đáng giăng khắp Sài thành. Nếu đêm nào có Ngọc Đáng biểu diễn, khán thính giả ùn ùn kéo tới mua hết sạch vé, thậm chí dẫm chân lên nhau mà đứng. Những thế hệ khán giả năm ấy ai mà không biết đến tên tuổi cô đào Ngọc Đáng năm “làm mưa làm gió” sân khấu cải lương. Đặc biệt là những năm tháng cô ấy làm bầu gánh hát Ngọc Kiều, đứng chung sân khấu với nghệ sỹ Hùng Cường. Thế mà “hồng nhan bạc phận”, bước vào tuổi xế chiều, chẳng mấy ai nhớ tới công lao của cô”.

Truân chuyên nghiệp cầm ca

Với nghệ sỹ Ngọc Đáng hồi ức về những năm tháng thanh xuân chẳng bao giờ phai nhạt. Năm 18 tuổi, cô đào xinh đẹp nên duyên với nghệ sỹ Huỳnh Kinh. Họ được nhiều người ca tụng là cặp đôi “trai tài gái sắc” của làng cải lương. Từ thành công đó hai vợ chồng Ngọc Đáng quyết định thành lập gánh hát năm cô 25 tuổi. Nhưng để thành lập được một gánh hát thời đó là chuyện không dễ dàng như Ngọc Đáng nghĩ. Nhiều năm hai vợ chồng đi hát số tiền tích góp cũng chẳng được là bao. Thiếu vốn, vợ chồng nghệ sỹ chạy vạy khắp nơi, phải lấy cả danh tiếng của mình làm “tin ” cho chủ nợ. Khó khăn hơn, khi một gánh hát nhỏ như Ngọc Kiều phải gồng mình cạnh tranh với nhiều đoàn lớn như Thống Nhất, Kim Chung… để tìm được chỗ đứng.

Bằng tài năng và danh tiếng gánh hát Ngọc Kiều vẫn không ngừng ghi dấu trên sân khấu cải lương. Bà cùng chồng gồng gánh cả đoàn hát với một tư chất mạnh mẽ, uy nghiêm khiến các nghệ sỹ rất nể trọng. Không chỉ vậy, bà thương diễn viên trong đoàn như những người thân. Ai ốm đau, gặp nạn, bà cưu mang không toan tính.

Bà Ngọc Đáng bảo, mỗi đêm diễn, từ màn nhung sau cánh gà nhìn xuống, thấy khán giả đông thì tâm trạng ông bầu cũng vui vẻ, mà khán giả lưng lửng thì cảm xúc của bầu cũng… lưng lưng. Ngoài chuyện hát, vợ chồng Ngọc Đáng còn phải lo từ vở diễn đến chuyện tiền bạc trả lương cho an hem nghệ sỹ trong đoàn.

Gánh hát Ngọc Kiều ngày đó tuy không lớn nhưng lại được xem như là cái nôi nuôi dưỡng nhiều tài năng cải lương xuất chúng. NSND Ngọc Giàu được bao thế hệ người Việt biết đến với giọng ca cải lương mùi mẩn, khiến bao người xúc động rơi nước mắt, cũng trưởng thành từ gánh hát. Chưa dừng lại, những tên tuổi nổi tiếng như NS Thanh Sang, Hùng Cường… cũng là những người có xuất phát điểm từ gánh hát của vợ chồng Ngọc Đáng. Sau nhiều năm, giờ nhắc lại người nghệ sỹ già vẫn nhớ như in từng ưu điểm, nhược điểm của từng người. Bà nhớ những ngày đầu mới gặp, Hùng Cường còn nói giọng nửa Nam nửa Bắc nhưng ca rất hay. Còn Ngọc Đáng thì không đẹp nhưng lại có duyên, giọng ca vô cùng truyền cảm, mùi mẫn.

Nổi danh chưa được bao lâu, gánh hát Ngọc Kiều lâm vào cảnh khó khăn, vốn liếng cạn kiệt. Cùng lúc đó, nghệ sỹ Huỳnh Kinh lâm trọng bệnh, một mình Ngọc Đáng chèo chống gánh hát nhưng những nỗ lực của bà không được đền đáp.

Không có tiền chạy chữa cho chồng, Ngọc Đáng từng phải bán máu lấy tiền mua thuốc. Năm 1972, nghệ sỹ Huỳnh Kinh qua đời trong nghèo khổ. Vài năm sau đó, gánh hát Ngọc Kiều cũng tan rã, mỗi người một nơi. Đang từ một chủ gánh hát rơi vào cảnh sa cơ lỡ vận, bà phải bỏ gánh hào quang sân khấu để bước vào cuộc sống lăn lộn mưu sinh. Người đàn bà góa phụ một nách 5 con trong cảnh nghèo khổ, bần hàn, không một xu dính túi. Bởi thế, đã có lúc bà phải bán bánh chưng dạo để nuôi đàn con ăn học.

Bao nhiêu năm người nghệ sỹ quay cuồng trong dòng xoáy cơm, áo, gạo, tiền, đến khi nhìn lại bà mới nhận ra mình đã bước sang bên kia con dốc cuộc đời. Và cũng chính sự hy sinh thầm lặng của bà đã nuôi nấng 5 người con khôn lớn, thành đạt. Sống quay quần bên con cháu song trái tim bà chưa bao giờ ngừng nhớ thương sân khấu cải lương. Nghệ sỹ Ngọc Đáng bày tỏ ý định xin vào Viện Dưỡng lão nghệ sỹ cùng sống với đồng nghiệp, nhưng bị các con phản đối. Bởi giờ đây, những người con của nghệ sĩ Ngọc Đáng đều dư sức phụng dưỡng, chăm lo cho bà có cuộc sống thảnh thơi. Nhưng nhìn bà buồn rượi, nhớ nhung sân khấu cải lương, cuối cùng những người con của bà cũng đành gói gém đồ đạc cho mẹ vào viện dưỡng lão theo đúng ý nguyện của bà.

Đến nay nghệ sỹ Ngọc Đáng sống trong Viện Dưỡng lão đã được 8 năm. Gặp khách, bà tươi cười chia sẻ: “Ở đây vui lắm. Từ ngày vào đây tôi tăng được 10kg rồi đấy. Ngày ở với con cháu, mình chẳng biết được đồng nghiệp ngày xưa giờ sống thế nào. Vào đây mới biết, họ sống cư cực cũng chẳng kém tôi. Rôi lần lượt từng người ra đi trong nghèo khó bệnh tật”.

Hàng ngày, trong khuôn viên viện dưỡng lão, nghệ sỹ Ngọc Đáng cùng các nghệ sỹ khác vẫn ngồi ôn lại kỉ niệm của thời xưa. Họ nhớ đến từng động tác diễn, từng lời ca, hòa vào lời vọng cổ ngân nga, vang vọng khắp khuôn viên viện.

Thành Giáp

Sources: nguoiduatin