Tấm ván phóng dao (tiểu thuyết được Hội Nhà văn Việt Nam trao giải A cuộc thi tiểu thuyết năm 2005)

Mạc Can được coi là một trong những nghệ sĩ đa tài nhất ở Việt Nam. Người ta có thể gọi ông là diễn viên hài, nhà biên kịch, nhà văn, thậm chí là ảo thuật gia. Với thành công lừng lẫy như vậy, ông lẽ ra đã có thể an nhàn hưởng tuổi già và ở bên những người thân yêu. Nhưng thật buồn thay, nghệ sĩ vẫn phải sống cuộc sống nghèo khổ, cô đơn. Theo Mạc Can thì tất cả cũng chỉ bởi chữ "tình" mà ông lưu luyến với một cô gái bí ẩn từ thời trai trẻ.

Mối tình nửa thực, nửa mơ

Diễn viên hài, nhà biên kịch, nhà văn, nhà ảo thuật Mạc Can

Chúng tôi gặp nghệ sĩ Mạc Can tại một quán cà phê vỉa hè trên đường Trần Quốc Thảo (Q.3,TP.HCM). Đây là trụ sở cũ của Hội Nhà văn TP.HCM. Kể từ ngày trụ sở Hội Nhà văn được chuyển sang tòa nhà mới hiện đại hơn, nghệ sĩ Mạc Can lấy quán cà phê này làm... nơi làm việc. Ông nói, tòa nhà kia xa hoa quá so với một lão già "hai lúa" như ông. Bước vào đó, ông thấy mình lạc lõng và xa lạ.
Thời gian gần đây ngoài tham gia đóng phim, nghệ sĩ Mạc Can chú trọng vào công việc viết văn. Hàng ngày, người nghệ sĩ già ngồi tại quán cà phê này, hướng đôi mắt ra ngoài đường, nhìn ngắm dòng người đi lại để tìm cảm hứng sáng tác. Sau khi viết xong tác phẩm của mình, ông gửi tới các báo. Và cũng tại góc quán quen thuộc này ông chờ người ta mang nhuận bút đến.

Nghe thì thật lạ vì có lẽ không ai tưởng tượng được một người nghệ sĩ đa tài như Mạc Can giờ lại phải ngồi chờ từng đồng nhuận bút, nhưng thực tế còn cay đắng hơn nhiều so với những gì ông thể hiện ra. Khi được hỏi hiện nghệ sĩ đang sống ở đâu, ông chỉ cười xòa và nói: "Tôi làm gì có nhà.Tôi đi lang thang khắp nơi, nay đây mai đó. Nếu bắt buộc phải chỉ nhà, thì cái điện thoại này là nhà tôi này. Số điện thoại là số nhà của tôi".

Tôi làm gì có nhà.Tôi đi lang thang khắp nơi, nay đây mai đó. Nếu bắt buộc phải chỉ nhà, thì cái điện thoại này là nhà tôi này. Số điện thoại là số nhà của tôi\".

Năm nay, nghệ sĩ Mạc Can đã bước sang tuổi 70 nhưng ông vẫn như ngày nào, một mình một con đường, đi lang thang tìm nguồn sống, không gia đình, không bà con, chỉ có tài sản quý giá nhất là tình bạn bè, tình anh em nghệ sĩ.

Dù người nghệ sĩ này luôn thể hiện ra ngoài cái vẻ xuề xòa nhưng thực chất bên trong đó là một trái tim chất chứa nhiều sự tổn thương, ông nhìn xa xăm rồi nói: "Không hiểu sao trong các tác phẩm truyện ngắn của tôi, những câu chuyện tình chẳng bao giờ có kết thúc tốt đẹp, thường là một kết thúc mở.

Chắc do tôi mang tâm trạng và chuyện thật của mình vào trong các tác phẩm nhiều quá". Nhắc đến đây, nghệ sĩ bắt đầu chia sẻ về câu chuyện tình yêu sâu đậm nhất của chính mình.

"Đó là mối tình giữa tôi và một cô gái... không có thật. Mà tôi cũng không biết cô ấy có thật trên đời này hay không nữa. Tôi đã gặp cô ấy nhưng không biết đó là mơ hay là thật. Nghe thì có vẻ điên rồ nhưng cô ấy là người tôi yêu nhất, và mối tình với cô ấy khiến tôi ám ảnh từ thủa đôi mươi cho đến tận bây giờ", ông kể như tự sự.

Đáp lại ánh mắt hoài nghi của người viết, nghệ sĩ nói thêm, bất cứ câu chuyện tình yêu nào ông chắp bút đều lấy cảm hứng từ "cô người yêu này", và chính cô gái ấy là động lực giúp ông vượt qua mọi khó khăn, bao lần kéo ông lên khỏi vực thẳm.

Cuộc gặp gỡ ngắn ngủi

Ở tuổi xế chiều, tình yêu - hôn nhân vẫn là mong ước xa vời của Mạc Can ( ảnh trong phim Đánh thức trái tim)

Mạc Can cho biết, cô gái mà ông coi là mối tình đầu ấy dường như xuất hiện trong giấc mơ, bởi mọi chi tiết đều rất mơ hồ. Nhưng kỳ lạ thay mấy chục năm qua, ông vẫn nhớ như in cái cảm giác về lần gặp gỡ ấy. Đó là một người con gái trạc tuổi Mạc Can lúc đó, ông không nhớ rõ mặt mũi nhưng chắc rằng đó là một người bà con xa.

Hai người gặp nhau trong khu vườn măng vào một buổi trưa yên tĩnh. Chàng trai Mạc Can dường như bị hút hồn bởi bóng dáng thướt tha của người con gái mang trên mình manh áo mỏng, ngồi trầm ngâm bên dòng suối cạnh vườn măng. Khi đó, Mạc Can chưa kịp hỏi tên, chưa kịp làm quen nhưng kể từ lúc này, ông không ngừng mường tượng lại hình ảnh người con gái ấy.

Sau đó, gia đình Mạc Can đi tản cư, tâm trí ông vẫn luôn hướng về cô gái trong khu vườn măng, luôn mong có ngày gặp lại, để ông kịp bày tỏ tình cảm của mình. Nhiều năm về sau, ông có dịp quay về lại chốn cũ, hỏi thăm tất cả những người bà con nơi đây nhưng rốt cuộc vẫn không tìm lại được, và cũng không ai biết cô gái đó là ai.

Ông buồn rầu kể tiếp: "Sau này, tôi không yêu được ai khác vì luôn nhớ đến hình dáng người con gái ấy. Cho đến một ngày, gia đình tôi tiếp tục đi tản cư. Trong đoàn tản cư, tôi gặp một cô gái cũng trạc tuổi tôi, không hiểu sao lại thấy rất quen.

Một hôm, cô ấy đi ngang qua, tôi có ngửi thấy mùi nước ngọt dưới mương đào, cái mùi mình đã từng cảm nhận trong khu vườn măng năm nào. Cô gái ấy thì không biết có ý gì hay không nhưng thỉnh thoảng lại mỉm cười nhìn tôi như đã quen biết lâu lắm rồi. Khi hai cặp mắt chạm nhau, chúng tôi biết trong lòng mỗi người đều đã nảy sinh tình cảm. Và vào một buổi đêm nọ, tôi đã chạm vào cơ thể cô ấy, chỉ là chạm vậy thôi, đủ biết cô ấy đẹp như cô gái tôi đã gặp ở vườn măng ngày nào".

Vài ngày sau, mọi người tiếp tục tản cư, mỗi người đi một hướng. Cô gái kia có để lại cho Mạc Can một cái hộp cũ, trong đó có một viên đạn đồng hoen gỉ. Theo lời kể của nghệ sĩ thì chiếc hộp đó như được chôn dưới một lớp đất nhiều năm, viên đạn đã đổi màu nhưng vẫn còn phảng phất mùi đất gần con suối trong vườn măng.

Khi đầu óc tỉnh táo trở lại, trên tay vẫn còn cầm chiếc hộp nhưng Mạc Can không biết những chuyện vừa qua là mơ hay thật. Từ ngày đó cho đến mãi về sau này, ông đã đi nhiều nơi nhưng chưa bao giờ gặp lại cô gái trao cho ông cái kỷ vật đặc biệt ngày nào.
"Chúng tôi chưa bao giờ nói với nhau những lời hẹn thề nhưng từ ngày ấy, tôi vẫn đi tìm. Tôi tin rằng cô gái tôi gặp ở đoàn tản cư năm ấy và mối tình đầu bên vườn măng kia là một. Tôi vẫn mong có thể tìm lại được cô ấy và sẽ tìm cho tới khi sang thế giới bên kia", nghệ sĩ chia sẻ.

Nhiều người cho rằng, câu chuyện tình yêu của Mạc Can sao mà ma mị, điên rồ. Thế nhưng, nghệ sĩ vẫn luôn khẳng định đó là mối tình đẹp nhất và sâu đậm nhất trong cuộc đời ông. Về sau, ông không yêu ai nhiều như vậy là do đã bị ảnh hưởng sâu sắc từ hình ảnh của cô gái "nửa thật, nửa ảo ảnh" đó.

Mạc Can chia sẻ: "Cuộc đời tôi không có một cuộc tình thật sự nào, tôi có con nhưng không có vợ. Nhiều người hỏi tôi lấy động lực gì để sống. Tôi chỉ cười cho qua chuyện. Nhưng trong tâm trí tôi vẫn nghĩ, tôi phải sống để có ngày tìm lại được cô gái ngày nào, là người duy nhất mang đến cho tôi cảm giác yêu đương.

Thế nhưng có lẽ mối tình duy nhất này của tôi cũng sẽ có kết cục như các câu chuyện tình trong những cuốn tiểu thuyết của tôi, mơ hồ, sầu thảm". Mạc Can chỉ dành rất ít thời gian cho những suy nghĩ buồn bã, đau khổ đó. Một lúc sau, ông lại cười lớn, kể tiếp những câu chuyện hài hước trong "cuộc đời thiếu những niềm vui" của mình.

Đường Thảo/ Theo Đời sống và hôn nhân

Mạc Can không chỉ nổi tiếng là một nghệ sĩ đa tài mà còn bởi phong thái phong trần có phần hơi điên loạn, không khác là mấy so với các vai diễn của ông. Ông để lại ấn tượng mạnh với khán giả qua các bộ phim như: Ván bài lật ngửa, Đất phương Nam, Áo lụa Hà Đông, Vó ngựa trời Nam.. .Khoảng năm 2000, Mạc Can bắt đầu bắt tay vào viết truyện ngắn và tiểu thuyết. Dù vậy phải đến năm 2010, tác phẩm của ông mới bắt đầu xuất hiện ngày càng dày đặc trên văn đàn. Vì thế mà ở tuổi 70, Mạc Can được đồng nghiệp ưu ái gọi là “nhà văn trẻ".

Một số tác phẩm truyện ngắn và tiểu thuyết làm nên tên tuổi ông là Món nợ tình trường (1999), Tờ 100 đô la âm phủ (2004),Ba ngàn lẻ một đêm ( 2010) Mạc Can - truyện ngắn chọn lọc (2013), tấm ván phóng dao (tiểu thuyết được Hội Nhà văn Việt Nam trao giải A cuộc thi tiểu thuyết năm 2005). Ngoài viết truyện và tham gia đóng phim, Mạc Can từng là thành viên của các đoàn ảo thuật, hiện nay thỉnh thoảng ông vẫn đi diễn ảo thuật tại Vện dưỡng lão nghé sĩ (Q8, TP.HCM), phục vụ bạn bè đồng nghiệp. Được bạn bè động viên chuyển vào sống ở Viện dưỡng lão nhưng ông một mực từ chối. Ông muốn sống cuộc sống phóng khoáng, nay đây mai đó và hơn hết là để kiếm tìm người tình trong mộng kia.

Sources: motthegioi